İlerleyen teknolojinin de etkisiyle kişisel veri kavramı günümüzde geçmişe kıyasla çok daha büyük bir yere sahip olmaya başladı. Bilgiye erişmenin gün geçtikçe daha rahat olması, şahsi verileri de daha savunmasız hale getiriyor.

Bu sebeple kişiye özel olan her türlü bilginin gizliliğini korumak artık büyük önem taşıyor. Bunun için de, hangi verilerin şahsi veri sayıldığını, bu verilerin izinsiz kullanılmasının önüne nasıl geçilebileceğini bilmek ve günlük hayatta bu bilgilerin nerelerde kullanıldığının farkında olmak da gerekiyor.

Nitekim şahsi veriler yanlış ellere geçtiği takdirde kötü amaçlar için kullanılabiliyor. Bu da ilgili kişilerin hayatını zorlaştırıyor.

Bu yazımızda, kişisel veri ve özel nitelikli kişisel verinin ne olduğunu, hangi verilerin kişisel olarak sınıflandırıldığını özetlemeye çalışacağız.

Kişisel Veri Nedir?

Kişisel/şahsi veri, “kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgi” olarak tanımlanıyor. Bu kapsamda isim, ev adresi gibi en çabuk akla gelebilecek örnekler de, özgeçmiş ve parmak izi gibi bilgiler de şahsi veri olarak kabul ediliyor. Bu tanıma uyan tüm verilerin ilgili kişinin açık rızası olmadan kaydedilip işlenmesi hukuka uygun değil; ancak bazı istisnai durumlarda ilgili kişinin açık rızası aranmadan şahsi verilerin işlenmesi de mümkün olabiliyor.

Özel Nitelikli Kişisel Veri Nedir?

Şahsi verilerden bazıları, diğerlerine göre daha değerli ve daha çok korunması gereken bilgiler olarak kabul ediliyor. Bu bilgiler grubu, özel nitelikli kişisel/şahsi veri olarak adlandırılıyor. 

Irk, dini inanç, etnik köken, biyometrik ve genetik veriler özel nitelikli şahsi veriler için verilebilecek örneklerden birkaçı. Bu veriler, diğer kişisel verilere göre daha önemli kabul ediliyor ve bu verilerin korunmasına daha çok önem veriliyor.

Özel nitelikli şahsi veriler sadece ilgili kişinin açık rızası ve Kişisel Verileri Koruma Kanununda sayılan sınırlı hallerde işlenebiliyor. Aynı zamanda bu verilerle ilgili işlenebilecek herhangi bir suç, diğer şahsi verilerin yanlış kullanılmasına kıyasla daha büyük cezai yaptırımlara sahip.

KVKK Nedir?

Türkiye Cumhuriyeti’nde her vatandaşın şahsi verileri, Kişisel Verileri Koruma Kanunu (KVKK) ile güvence altına alınmış durumda. 6698 sayılı bu kanuna göre, kişisel verilerin herhangi bir şekilde kaydedilmesi, depolanması veya değiştirilmesi gibi eylemlerin tümü verilerin işlenmesi olarak geçiyor.

İşlenen veriler, dijital ortamda veritabanı (database) veya veri kayıt sistemi olarak bilinen bir sistemde veya fiziksel olarak kayıt altına alınabiliyor.

Şahsi verilerin toplanma, kaydedilme, işlenme ve aktarılabilmesi için KVKK’nın 5. maddesindeki şartlardan en az birinin sağlanması gerekiyor.

Bunlardan ilki açık rıza. 

Açık rıza, kişinin hür iradesiyle verdiği bir karar. Yani kişilerden, şahsi verilerini kaydetmek ve işlemek için maddi vaatlerde bulunarak veya tehdit edilerek  onay alınamaz. Şahsi verilerin işlendiğini kabul ettiğine dair verilen sözlü veya yazılı beyan ise açık rıza olarak kabul ediliyor. Şahsi verileri işleyen ve açık rıza onayını alan kurumun, bu verileri ne amaçla aldığını ilgili kişiye bildirmesi gerekiyor. 

Örneğin online alışveriş yaparken birçok şahsi veri alışveriş platformunun veri tabanına işleniyor. Ödeme yapmadan önce müşterilerin KVKK ile ilgili metni okuyup verilerinin hangi amaçlarla toplandığını ve gizliliğinin nasıl sağlanacağını incelemeleri ve metni onaylamaları isteniyor. 

Platformların bu süreçlerle ilgili şeffaflığını koruması müşterilerin gözünde itibarını da yükseltiyor.    

Açık rızadan sonra şahsi verilerin işlenebilmesi için kanunun 5. maddesinin gerektirdiği şartlar şunlar:

– Kanun hükmü,

– Sözleşmenin ifası,

– Fiili imkansızlık,

– Veri sorumlusunun hukuki sorumluluğu,

– Aleniyet kazandırma,

– Meşru menfaat,

– Hakkın tesisi, korunması ve kullanılması.

Kanun hükmü için şahsi verilerin işlenmesine, İş Kanunu gereğince iş sahiplerinin çalıştırdıkları her işçi için özlük dosyaları oluşturmaları ve bu dosyalarda kişilerin kimlik bilgilerine yer verilmesi bir örnek.

Kişisel Veri Örnekleri

Kişiler kendilerine ait hangi bilgilerin şahsi veri olarak kabul edildiğine dair ikilemde kalabiliyor. Kişisel veriler nelerdir sorusunun cevabı işte bu ayrımı yapmada ve verileri korumada büyük önem taşıyor. Aşağıdaki maddelerde en çok merak edilen şahsi veri örnekleri ve bu maddelerin şahsi veri sayılmasının sebepleri yer alıyor. 

– TC Kimlik Numarası Kişisel Veri midir?

Bir kişinin TC kimlik numarası, kişinin kimliğini belirleyen bilgilerden biri  olduğundan korunması gereken bir şahsi veri olarak kabul ediliyor. Bununla birlikte pasaport numarası da aynı şekilde bir şahsi veri özelliği taşıyor. 

– Fotoğraf Kişisel Veri midir?

KVKK kapsamında fotoğraf da dahil olmak üzere kişiyi belirleyen veya belirlenebilir kılan görsel ve/veya işitsel kayıtların tümü şahsi veri kabul ediliyor. Dolayısıyla fotoğraf, video veya ses kayıtları ilgili kişinin izni olmadan kaydedilemez veya kullanılamaz.

– Telefon Numarası Kişisel Veri Sayılır mı?

Kişiye doğrudan ulaşılmasını sağlayan, kişiyi tanımlayan her türlü bilgi kişisel veri olduğundan telefon numaraları da şahsi veri olarak sayılıyor.

– IP Adresi Kişisel Veri midir?

Bir kişinin kimliğini belirlemeye yarayan bilgilerin tümü şahsi veri olarak tanımlanıyor. IP adresleri de internet ortamında kullanıcıyı izleme ve konum bilgilerini ortaya çıkarmaya yaradığından kişisel bir veri olarak kabul ediliyor ve korunması gerekiyor.

– E-Posta Adresi Kişisel Veri midir?

Evet, bir kişinin e-posta adresi, kişiyi tanımlanabilir kıldığı için kişisel bir veri olarak kabul ediliyor.

– Kredi Kartı Kişisel Veri midir?

Gerçek bir kişi ile ilgili olduğundan  kredi kartı numarası, son kullanma tarihi ve CVV numarası da kişisel bir veri olarak kabul ediliyor.

İşyerlerinde, çalışanlara ait verilerin kaydedilmesi, işlenmesi, paylaşılması gibi durumlar da bazen tartışmalara ve hukuk yollarının kullanımına kadar uzanabilen çekişmelere yol açabiliyor.

Çalışanlara ait şahsi verilerden hangilerinin nasıl derlenip kayıt altına alınması gerektiği, çalışanların da bilgisi dahilinde belirlenmelidir.

6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması hakkındaki kanun ve bu kanundan doğan hakları, özel bir eğitim oturumu ile tüm çalışanlara aktarılmalıdır.