Günümüzde hepimiz farklı hastalıklarla veya rahatsızlıklarla mücadele içerisinde bulunuyoruz. Bu hastalıklar bazen fizyolojik hastalıklar olabiliyorken bazen de psikolojik hastalıklar olabiliyor.

Psikolojik hastalıklar arasında yer alan cam tavan sendromu (Glass Ceiling Syndrome), özellikle günümüz iş hayatında, çalışan kadınlar arasında sıklıkla görülmekte olan bir sendromdur.

İş hayatında giderek artan bir olgu olan cam tavan sendromunu şu şekilde açıklamaya çalışalım: En kısa özet şeklinde; bireylerin kendileri için belirlemiş oldukları sınırları zorlamaya çalışmaması durumu olarak değerlendirilebilir.

Uzun bir süre boyunca rutin şekilde çalışmış olan ve sınırlarını zorlamak istemeyen birey, ne yaparsa yapsın, terfi edemeyeceğini, önünde kendi başına üstesinden gelemeyeceği engeller ve olumsuzluklar olduğunu düşünür. Bu sınırlarla yetindikleri veya yetinmeye çalıştıkları için süreç içinde çeşitli zorluklar kişide yetersiz olma duygusu uyandırır. Cam tavan sendromu, bireyleri zihinsel ve bedensel şekilde etkileyebilir. Çalışan kadınların iş hayatlarında geldikleri konumdan daha ileriye gidememesini etkilediğini düşündükleri her türlü faktör “cam tavan” olarak adlandırılmaktadır. Bu durum sıklıkla kadınlarda görülen bir sendrom olsa da nadiren erkeklerde de gözlemlenebiliyor. Görünmeyen çeşitli engelleri en iyi şekilde tanımlayabilmek için kullanılan cam tavan ismi, kişinin kendine bazı durumları engel olarak görmesi halidir.

Cam Tavan Sendromunun Belirtileri

Cam tavan sendromu kişilerin iş hayatlarında bir üst pozisyona gelebilmeleri için çaba sarf etmelerine karşılık ilerleme kat edemedikleri düşüncesine kapılması ve bu düşünceyi oluşturan unsurların birer görünmez engel olması durumudur. Cam tavan sendromunun en önemli belirtileri nelerdir sorusuna cevap arayanlar için belirtileri şu şekilde sıralamak mümkündür;

• İş hayatı ile ilgili devamlı bahaneler üreterek iyi hissetmeye çalışmak,

• Devamlı hedeflerine ulaşmasını engelleyen konulardan bahsetmek,

• Hiçbir başarısının takdir edilmediğinden bahsetmek,

• İş konusunda devamlı stres ve sıkıntı hissetmek,

• Baskı altında hissetmek ve değersiz olduğu hissine kapılmak,

• Durumun değişmeyeceğine inanmak,

• Yapılması gereken işleri erteleme durumu,

• Yararsız bularak yapılması gerekenleri yapmama hali,

• Etkisizlik inancı,

• Devamlı başarısızlık hissi

Cam Tavan Sendromunun Etkileri

Cam tavan sendromunun en bilindik etkileri arasında zihinsel ve bedensel etkiler yer alıyor. Bu sendrom bazı bireyleri yalnızca zihinsel olarak strese sokmakla kalmayıp bu stresten kaynaklanan bedensel etkiler de ortaya çıkabiliyor. Halsizlik durumu, kilo kaybı veya kontrolsüz şekilde kilo alımı, sindirim sisteminin bozukluğu ve yorgunluk gibi çeşitli olumsuz fizyolojik etkiler yaratabiliyor.

Cam Tavan Sendromunun Nedenleri

Bu sendromun iş hayatı ile ilgili birbirinden farklı birçok etkenlerinden söz etmek mümkün. “Cam tavan” kavramı özellikle kadınların iş hayatları konusunda üst mertebelere ulaşma konusundaki engellerini ifade etmekle kalmayıp aynı zamanda cinsiyet baz alınarak oluşturulan eğitimler, gelişim evresinde yer alan eşitsizlikler, yönetimi oluşturan kişiler ve akrabalık ilişkileri, aynı iş konusunda daha az ücret alma veya alınan ücretten çok daha fazla çalıştırılma gibi birbirinden farklı problemleri kapsayabilmektedir.

Sendromu yaşayan kadınların en önemli çıkış noktaları; yukarıda sayılan nedenlerden biri veya birkaçının çalışma ortamında mevcut olduğu ve ne kadar özverili çalışırsa çalışsın, asla başarılı görünemeyeceği ve buna bağlı olarak terfi edemeyeceği anlayışıdır.

Kadın veya erkek fark etmeksizin tüm çalışanların önündeki bir diğer büyük engel de şirketlerdeki “akrabalık ilişkileri”dir. Çalışan ne kadar başarılı olsa da, hak ettiği unvanın bir şekilde yöneticilerden birinin akrabasına verileceğini düşünür ve kabullenir.

Cam Tavan Sendromu Tedavisi

Psikolojik bir durum olduğu için tüm hastalıklarda olduğu gibi cam tavan sendromunun da belli başlı yöntemlerle tedavisi mevcuttur ve bu süreç oldukça önemlidir. Cam tavan sendromu tedavisinde ilk etapta psikoterapi seansları yer almaktadır. Aynı zamanda bu psikolojik hastalığın tedavisi ilaç kullanımı ile de desteklenebilmektedir. İş hayatında başarısızlık ve yükselememe korkusu taşıyan kadınların tedavileri çeşitli planlar dahilinde psikolog ve psikiyatristler tarafınca düzenlenebilmektedir. Tüm psikolojik rahatsızlıklar gibi cam tavan sendromunun da belli bir süre boyunca ve kontrollü bir şekilde tedavi edilmesi gerekmektedir.

Cam tavan sendromunda psikolojik destek alınmazsa ne olur?

Öğrenilmiş çaresizlik olarak da tanımlanabilen cam tavan sendromu, tedavi edilmediği durumda bireyler için çeşitli zararlar ortaya çıkarmaktadır. Bu sendrom olabildiğince erken dönemlerde teşhis edilerek tedavi edilmelidir. Cam tavan sendromuna bağlı olarak gerçekleşen olumsuzluklara daha önce değinmiştik. İş hayatında devam eden olumsuzlukların birikimi sonucu bu hastalıklar İçinden çıkılamaz bir hal alabilmektedir. Tedavi uygulamadan hafife alınan cam tavan sendromu ilerleyen zamanlarda daha tehlikeli psikolojik rahatsızlıklara sebebiyet verebilmektedir.

Cam tavanlar neden bu kadar fazla?

İş hayatındaki olumsuzluklar nedeni ile ortaya çıkan ve bu olumsuzlukların artmasına sebep olan cam tavanlar neden bu kadar fazla? Özellikle bilinçsiz önyargının doğurduğu bir sonuç olan cam tavanlara gerekçe olarak etnik köken, içgüdü, sosyal statü, din, kültür, cinsiyetçilik ve yaş gibi durumları göstermek mümkündür. Özellikle toplumda yer alan negatif ayrımcılık ve cinsiyet eşitsizliği sebebiyle iş hayatında yükselmeyi hedefleyen birçok kadın kendi potansiyelini ortaya koymakta güçlük çekiyor.

“Bir Şeyin imkânsız olduğuna inanırsanız, aklınız bunun neden imkânsız olduğunu size ispatlamak üzere çalışmaya başlar. Ama bir şeyi yapabileceğinize inandığınızda, gerçekten inandığınızda, aklınız yapmak üzere çözümler bulma konusunda size yardım etmek için çalışmaya başlar” Dr. David J. Schwartz