Bir çalışma alanında, riskleri öngörmek ve değerlendirmek üzere kullanılabilecek çeşitli risk analiz/değerlendirme yöntemleri mevcuttur. Bu yöntemler arasında bulunan Fine Kinney metodu (veya yöntemi), risklerin skorlanmasında 3 boyutlu bir ön görüyü baz aldığı için, çok daha analitik ve uygulanabilir bir risk değerlendirme yöntemi olarak karşımıza çıkıyor.

Fine Kinney yöntemi iş yerindeki risklerin değerlendirilmesinde çok yaygın kullanılan yöntemlerden biridir. Yaygın olarak kullanılmasına rağmen bu yönteme dair bilimsel çalışmaların ve dolayısı ile verilerin kısıtlı olması, yöntemin matematiksel temellerinin ve kısıtlamalarının endüstrideki uygulamacılar tarafından doğru olarak anlaşılmasını ve uygulanmasını engellemiştir.

Fine Kinney Yöntemi Nasıl Uygulanır?

Yöntem, İş Sağlığı ve Güvenliği risk değerlendirme raporlarında ve de özellikle Avrupa’da çok yaygın şekilde kullanılmaktadır. 2012 yılı sonrasında Türkiye’de de giderek yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
Çimento sektörünün yanı sıra, büyük inşaat projeleri ve büyük ölçekli sanayi şirketlerinde kullanımının hızla arttığını gözlemlemek mümkündür.

Yöntemin temelinde; üç risk faktörü çarpılarak risk puanı (R) elde edilmesi yatmaktadır. Bu puanlar;

• Frekans (Sıklık) (F),
• Olasılık (İhtimal) (O)
• Şiddet (Etki) (Ş)’tir.

Bu verilere göre Risk Puanı R=FxOxŞ olarak formüle edilir.

Bu tablolara tek tek göz atmak gerekirse;

1- Frekans Tablosu:

Potansiyel olarak bir tehlikeye maruziyet süresi veya sıklığı arttıkça, bununla ilgili riskin de artması beklenmelidir. Bu tablodaki “1” değeri, yılda bir kaç defa gibi düşük maruziyet sıklığına atanmıştır. “10” değeri ise süreklilik gösteren maruziyetler için belirlenmiştir. Bu referans noktası değer arasın ise ekstrapolasyon ile belirlenebilir.

2- Olasılık Tablosu

Bu faktör, zarar verici olayın meydana gelmesinin matematiksel olasılığı ile ilgili olmakla beraber, Fine Kinney yöntemi içerisinde matematiksel olarak değil beklenti ifade eden nitel ifadelerle tarif edilmektedir. Fine Kinney 1976′ da olasılık için bu tabloyu önermiştir. Yukarıdaki tabloda referans noktaları farklı renklerle vurgulanmıştır.

1 değerine karşılık gelen uzak ihtimal noktası ve 10 değerine karşılık gelen beklenir noktası arasındaki değerler, skalanın sıradan tehlikeli olayların meydana gelme ihtimallerini belirleyen kısmıdır.

İş Güvenliği göz önüne alındığında, yalnızca olası durumlar değil, olasılığı imkansıza yakın durumlar da hesaplamaya dahil edilmelidir. Mutlak olarak imkansız olay için sayısal değer “0” olarak atanır. Ancak, gerçek hayatta hiç bir olay mutlak olarak imkansız olamayacağından neredeyse imkansız ifadesi kullanılmış ve uzak ihtimal değerinin onda biri “0.1” değeri atanmıştır. Bu nedenle, 0.1 değeri skalanın alt referans noktası olarak belirlenmiştir.

3-Şiddet Tablosu

Tehlikeli bir olaydan kaynaklanan zarar, fark edilmeyecek kadar küçükten, katastrofiğe kadar çok geniş bir skala oluşturur.  Skala, fark edilebilir zarara 1 ve katastrofik sonuca 100 değerini atayarak oluşturulmuştur. Fine Kinney’in 1976’da yayınladığı orijinal metinde, sonuç faktörlerinde olayın hem can kaybı hem maddi zarar yönünden sonuçları değerlendirilmiştir. Bu iki boyut birbirinden tamamen farklı olsa da, zararlı olay sonucunda hem maddi kayıp hem can kaybı yaşanabileceğinden, iki faktörü de içine alan bir skala kullanımının pratik olacağı savunulmuştur.

Fine Kinney orijinal metninde, maddi kayıplar için değerler dolar para birimi ile verilmiş, günümüzde güncelliğini yitirmiştir. Bu nedenle bu değerler  kullanılırken dikkatli olunmalıdır. Maddi kayıp ifadeleri güncel olmaması nedeni ile skaladan tamamen çıkarılabilir ancak orijinal metinde şiddet değerlerinin her iki faktörün ağırlıklı ortalaması olduğu belirtilmiştir. Söz konusu ortalamanın neye göre alındığı belli olmadığından, skala maddi kayıp ifadeleri çıkarılarak kullanılacaksa, bu nokta akılda tutulmalıdır. Burada skala orijinal metinde yer aldığı haliyle verilmiştir.

Risk Puanının Değerlendirilmesi

Bu tablolardaki katsayılara göre skorlanan Fine Kinney risk puanı, sonuç listesi üzerinden değerlendirilerek, alınacak aksiyonlar önceden belirlenebilir. Buna göre;

Genel anlamda, tüm skorların iş yeri ve çalışma ortamı özelinde olduğu unutulmamalıdır. Fine Kinney yöntemi ile belirlenen skorlar derecelendirilirken, bu özel çalışma şartları da mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.

Fine Kinney yöntemi, 3 boyutlu bir risk analiz metodu olması nedeniyle diğer risk değerlendirme yöntemlerinden farklılık gösterir. Diğer risk değerlendirme yöntemleri (matris gibi çok daha yaygın olarak kullanılan risk değerlendirme yöntemleri) 2 boyutludur ve genellikle proses risk değerlendirmeleri için daha uygundur. Fine Kinney metodu ise, çalışma ortamında karşılaşılabilecek meslek hastalıkları ve iş kazalarına yönelik daha uygun bir çalışmadır.

Fine Kinney metodu, risk puanını 3 boyutlu olarak belirlediği için çalışma ortamında iş kazalarını önlemekte kullanılabilecek verimli bir risk değerlendirme yöntemidir.