Oxford Sözlük tarafından 2022 Yılın Kelimesi seçilen “Goblin Modu” aslında 2009 yılında ortaya çıkmış bir sözcük. Pandemi şartlarının da etkisiyle, 2022 yılında çok daha fazla gündeme geldi ve yılın kelimesi ünvanını aldı.

Peki Goblin Modu ne demektir? Son dönemde sıkça söz edilen goblin modu ne anlama gelir ve iş hayatı ile ilgisi nedir? Biraz detaylandıralım…

Goblin Modu Nedir?

Yılın kelimesini seçen Oxford University Press’den yapılan açıklamada, “Goblin modu, sosyal medyada sergilenip giderek ulaşılamaz hale gelen estetik standartlara ve sürdürülemez yaşam tarzlarına isyan eden bireylerin ruh halini yansıtıyor” denildi.

Goblin modu, kişinin toplumsal kuralları reddederek, kendi istediği gibi bir yaşam tarzı sürmesi olarak tanımlanabilir. Tembellik, dağınıklık, açgözlülük gibi kavramları da kapsayacak şekilde bir davranış sergilemek de bu tanımın içinde yer alıyor. Bizim dilimizde “Gamsızlık” olarak daha yakın bir tanım bulunsa da, bu moddaki insanların, durumu iş hayatlarında da sürdürmesi ciddi sorunlara yol açmaya aday.

Goblin kelimesi; genelde korku hikayelerinde tanımlanan, ürkütücü bedenli ve görünümlü tuhaf canlılardan geliyor. Günümüzde ise, dış görünüşüne aldırmayan, çevresine ve kendisine dikkat etmeyen, tembelliği ve dağınıklığı yaşam tarzı olarak benimseyen kişilerin kendi tabirleri ile “goblin modundayım”, “goblin moduna girdim” gibi ifadeler de bu dış görünüşteki toplumsal yapıya aykırı durumu simgeliyor.

Çalışma Yaşamında Goblin Modu

Psikologların bakış açısına göre Goblin Modu kalıcı bir kimlik değil, aslında bir ruh hali. Özellikle terimin çıkış ve yükseliş kaynağı olan sosyal medyada ulaşılmış gibi gösterilmeye çalışılan “ideal” durumlara bir başkaldırı veya isyan olarak da özetlenebilir.

Kişi iş yerinde de, mevcut sınırlamalara ve kalıplara uymaktansa, dilediği gibi davranmayı tercih edebilir. Bu durum iş yapış tarzına veya süresine yansımaya başladığında ise, iş çevresi tarafından itici bulunmaya veya dışlanmaya kadar varabilir.

Pandemi süresi boyunca, home office tanımlı evden çalışma sistemi çalışanların ruh halini de çok farklı boyutlara taşıdı. Kendi kurallarını koyduğu evinde, kendi istediği gibi çalışmaya alışan çalışan, pandemi etkisini azalttıktan sonra daha rahat dışarı çıkmaya başladı ve evdeki yaşam tarzını dışarıda veya iş yerinde de sürdürme fikrini benimsedi. Çoğumuz için geçerli olmasa da, iş yerlerinde bizi sarmalayan kurallar topluluğunu veya sosyal uyum kaygısını üzerinden atabilen bireyler hayatlarını “Goblin Modu”nda devam ettirmek istediler.

Estetik eksikliği ve ya umursamazlık halini alan bu terim kişilerin yaşam tarzlarını tekrar geriye döndürmeye çalışma fikri ile çelişiyor. Evdeki özel hayat ile iş hayatını aynı pandemi dönemindeki gibi beraber götürebilme fikri bir çok çalışanın kulağına hoş gelse de, belirli bir disiplin ve kurallar bütünlüğü içindeki iş yerlerinde, bu modda “çalışmaya çalışmak” çok da mümkün görünmüyor.

Sosyal çevrenin ve özellikle de sosyal medyanın insanlar üzerindeki giderek artan etkisi, pandeminin de tetiklemesiyle çok farklı yönlere doğru evrilmeye devam ediyor.

İşin iş güvenliği ile ilgili boyutu ise çok daha vahim. Çünkü, iş güvenliği mutlak kurallar ve sistemler üzerine kuruludur ve verilecek tavizler sosyal ve toplumsal rahatsızlıkların çok ötesinde, iş kazalarına kadar varabilecek sonuçlar doğurur. Bu bağlamda, bu revaçta kelimenin, modun veya ruh halinin iş güvenliği ile bağdaşmasını beklememek gerekir.

Aslında bu oldukça rahatsızlık verici bir durumdur ve çalışanın sorumluluğunun iş verende olduğu bir ortamda, kural tanımamazlık anlayışı, hizmet akdinin sonlandırılmasına kadar gidebilecek sorunlar oluşturacaktır.

İş güvenliği Uzmanı açısından da bu ruh halindeki biriyle ortak bir paydada buluşmak zor görünüyor.

Ne Yapılmalı?

Durumun farklı bir psikolojik boyut olduğunu kabul etmesi gereken kişi aslında bu moda girmiş çalışandır. Etrafında gördüğü negatif etkileşimi fark etse bile umursamayacak durumda olduğundan, öncelikle pandemi şartlarının sona erdiği, çok da kötü olmayan işyeri ofis ortamına geri dönüldüğü, karşılığında ücret alınan işlerin yapılırken belli kurallara uyulması gerektiği kendisine bir şekilde empoze edilmelidir. Sosyal medya bağımlılığından biraz da olsa kurtulmasını sağlamak, konsantrasyonunu tekrar sağlayabilmesi için gerekirse profesyonel psikolojik destek sağlamak durumu söz konusu olabilir.

Ancak, bu süreç boyunca öncelikli olarak iş güvenliği, sonrasında da kalite ve sosyal davranışlar anlamında belli bir bilinç seviyesi elde edilmeden çalışanın ofis ortamında faaliyet göstermesi çok da uygun değildir. Çünkü söz konusu ruh hali içindeki bir kişinin güvensiz davranışlar sergilemesi de son derece olağandır.