Güvensiz Davranışlar çalışanın meydana gelebilecek olumsuz sonuçları göz önünde bulundurmadan, yapmaması gereken bir hareket veya faaliyeti riskleri alarak gerçekleştirmesi durumu olarak açıklanabilir.

Güvensiz davranışlar sonucu meydana gelen iş kazaları ve ramak kala olayları oransal olarak %88’lik payıyla ilk sıradaki yerini koruyor. 

Çalışanın kendi hatasından kaynaklanan iş kazaları çoğunlukla kişisel nedenlerle gerçekleşse de, sonuçları hem çalışanı, hem mesai arkadaşlarını hem de 3. kişi ve kurumları içine katabilecek boyutlarda büyük problemlere yol açabilir.

Büyük oranda birincil kaza sebebi olarak ortaya çıkan güvensiz davranışların çok farklı kişisel, sosyolojik ve psikolojik nedenleri söz konusu olabilir.

GÜVENSİZ DAVRANIŞLAR VE NEDENLERİ

Güvensiz davranış nedenleri incelendiğinde mevcut durumun çalışanların eğitim seviyeleri ile direkt bağlantısı hemen görülebiliyor. Bunun haricinde diğer güvensiz davranış nedenlerine göz atmak gerekirse şöyle bir sınıflandırma ortaya çıkıyor;

Kişisel-Fizyolojik Nedenler

Çalışanın;

• Fiziksel yetersizliği
• El becerileri eksikliği
• Yorgunluk
• Sinir sisteminde muhtemel bir koordinasyon bozukluğu
• Duyularda geriye dönük kayıpların varlığı bu nedenlere örnek olarak gösterilebilir. 

İşe giriş ve Periyodik Sağlık kontrollerinin düzenli ve özenli yapılması ile bu sorunların birçoğunun varlığı başlangıçta fark edilebilir.

Sosyolojik Nedenler

Taşeronlaşma ülkemizde ciddi bir sorundur ve genelde işi ifa edecek ekipler bir kişinin oluşturduğu ve yönlendirdiği topluluklar şeklinde gözlemlenmektedir.

Yetkinlik ve liyakat gibi kavramların dikkate alınmadığı bu oluşumlar, genelde işi teslim ettiğinde ödeme alabilecek şekilde anlaşmalar yaptıkları için hızlı ve doğal olarak dikkatsiz çalışırlar. Zaten ekip liderinin ve işverenin beklentisi de bu yöndedir. Genellikle akraba-arkadaş-eş-dost çevresinden oluşan ekip, işini hızlıca tamamlamak ve ücretini almak üzere iş başı yapmıştır.

Bu tür ekiplerde ekip liderinin bakış açısı (ne yazık ki) tüm ekibin iş güvenliğine bakış açısını şekillendiriyor.

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile zorunlu hale gelen çalışanların eğitimi, bu tür taşeron ekiplerde ya hiç gerçekleştirilemez, ya da çok dikkate alınmaz. Mecburen katlanılması gereken bir süreç olarak görülen çalışan eğitimleri, zaten gelir ve eğitim seviyesi düşük toplumlar için kazaların azaltılmasında bir avantaj sağlamaktan çok uzak bir konumda.

İşin Yapılış tarzı ile ilgili yanlış alışkanlıkları da hem sosyolojik hem de psikolojik nedenler arasında saymalıyız. İçinde bulunduğu ekibe kendisini kabul ettirme isteği, toplum içinde kendine yer bulabilme ihtiyacı, tekrar iş alabilme ihtimalini yükselttiğinden dolayı, çalışan bir şekilde güvensiz davranışlara yönlendirilmiş olarak işe başlıyor.

Psikolojik Nedenler

Belki de güvensiz davranışlar ve iş kazalarının oluşumu açısından en önemli grup işin psikolojik yönü.

Sosyolojik nedenler arasında saydığımız “topluluk içinde yer edinme kaygısı” psikolojik bir tabana oturmaktadır. 

• Kendini ispat etmek
• Yeniden iş alabilmek
• Saygı görmek
• Takdir edilmek
• Örnek alınmak gibi altta yatan sebepler çalışanı çoğunlukla güvensiz davranışlar sergilemeye itiyor.

Yine çok ön planda olan başka bir psikolojik neden de tecrübe ve bunun getirdiği aşırı özgüven. İş güvenliği uzmanlarının çalışanlardan en sık duyduğu cümleler sıralansa

– Biz hep böyle yapıyoruz, şimdiye kadar bir şey olmadı

-Bana bir şey olmaz

-Ben 25 yıldır bu işi yapıyorum

-Senin dediğin gibi yapsam iş yetişmez

-Öyle rahat çalışamam gibi basmakalıp geçiştirmeler ilk sıralarda yer alacaktır.

Tecrübenin verdiği özgüven, yeni başlayan bir çalışandan daha çok eski ve kıdemli çalışanı riske yönlendiriyor.

“Suda boğulma ile gerçekleşen ölümlerin %80’i yüzme bilenlerden oluşuyor.” Kolaylıkla hatırlanabilecek bu basit istatistik, bilmenin olayı engellemeye yetmeyeceğini gösteriyor.

Yine farklı istatistikler, iş kazalarının işin başladığı ilk 2 saat ve son 3 saat içinde daha yoğun olarak meydana geldiğini gösteriyor. Konsantrasyon bozukluğu, acele etme, yorgunluk, şakalaşma gibi nedenlerle her yıl binlerce çalışanımız ya hayatını kaybediyor ya da geçici-sürekli iş göremez hale geliyor.

Güvensiz davranışlardaki psikolojik nedenler, aslında ciddiye alınan eğitimlerle belli oranda azaltılabilir. Özellikle genç çalışanların aşırı özgüvenli ve güvensiz davranışları kontrol altına alınabilir. Ama bu, sadece idarecilerin ve kıdemli çalışanların desteği ve kontrolü ile sağlanabilir. 

Güvensiz davranışlar İş Güvenliği Sistemini büyük veya küçük her işletme için sorunlu hale getiren bir durum. Sağlık kontrollerinin, eğitimlerin ve gözetim-denetimlerin tüm orta ve üst kademe tarafından ciddiyetle yapılması kaza veya ramak kala oranlarını belli bir oranda aşağı çekecektir.