Yangınların ne kadar yıkıcı sonuçlara yol açabileceği düşünüldüğünde alınacak önlemlerin ve yangınla mücadele hazırlıklarının da önemi ortaya çıkıyor. Davlumbaz yangın söndürme sistemleri, mutfak yangınları ile mücadelede önemli bir rol oynuyor.

İstatistikler incelendiğinde, evlerde veya işyerlerinde, çıkan yangınların %40’lık gibi yüksek bir oranının mutfaklardan çıkan yangınlar olduğu görülüyor. Tek başına bile bu oran, davlumbaz yangın söndürme sistemlerinin gerekliliğini özetlemeye yetiyor.

İş güvenliğinde esas olarak “yangını önlemek” üzere tüm tedbirlerin uygulanması ele alınsa da, küçük bir ihmal veya kontrol dışı bir şekilde çıkabilecek bir yangın durumunda, “yangınla mücadele” kavramı ve eğitimi de kayıpların azaltılması amacıyla dikkatlice planlanmalıdır.

Mutfak Yangınları Nasıl Çıkar?

Kapalı alanlarda yemek pişirilirken baca giderine yerleşen kurumlar ve yağ zerrecikleri ciddi yangın tetikleyici faktörlerdir. Bunların alev alması sonucu genelde baca çıkış noktasında veya çatıda başlayan yangınlar ne yazık ki çoğunlukla geç fark edilirler. Bu durum hasarın ve bazen de ölü ve yaralı sayılarının artmasına neden olabilir.

Yemek pişirilen ocakta, açık alev sonucu çıkan yangınlar da çok farklı değildir. Alt katta başlayan bir yangının tahliyeyi zorlaştıracağı ve yine aynı şekilde kayıpları büyütebileceği unutulmamalıdır.

Tüm bu nedenlerle, özellikle yemek pişirilen şantiyelerde davlumbaz yangın söndürme sistemlerinin (Kitchen Hood Protection) kurulması zorunludur ve takip edilmektedir.

Bunun yanı sıra Yangın Yönetmeliği  gereği endüstriyel mutfaklarda, hastane, otel ve  alışveriş merkezleri (AVM) gibi insan yoğun  binalar içerisinde tesis edilmiş davlumbazlar otomatik söndürme sistemi ile korunmak zorundadır.

Davlumbaz Yangın Söndürme Sistemleri Nasıl Çalışır?

Elektrikli ve gazla çalışan mutfak pişirme aletleri büyük miktarda yanıcı maddeler kullanır ve şu faktörler yangın duyarlılığını arttırır;

• Açık alev
• Tamamen dolmuş yağ tutucuları
• Kötü bakım
• Yıpranmış elektrik kabloları veya arızalı donanım

Sıvı kimyasal söndürücü tüp vanası gergi teline üzerindeki belli sıcaklıkta kopan ergir lehimlerle (fusible link) bağlıdır. Herhangi birinin belli bir seviyenin üzerinde ısınarak kopması sonucu otomatik sistem aktive olur. Söndürücü sıvı, pişirici bölümlere (kuzine, ocak, kızartıcı, ızgara vb) davlumbaz içine ve egzost kanalı içine uygun nozullardan aynı anda boşalır. Doğru dizayn, doğru sayıda ve doğru tipte nozul kullanılması çok önemlidir. Özel üretim söndürücü sıvı boşaldığı yüzeyde “köpüğe yakın“ hale dönüşür ve battaniye etkisi yaparak oksijenle teması önler. Buna “saponification“ adı verilir.

Davlumbaz yangın söndürme sistemlerinde korozif olmayan düşük pH dereceli potasyum karbonat (K₂CO₃) içerikli sıvılar kullanılır. Bu sistemlerde UL300, APRAGAZ CE, EN16282-7, EN3-8, EN1866-2 sertifikalı ürünlerin kullanımı, doğru tasarım ve doğru uygulama yapılması çok önemlidir. Kirli ortam nedeniyle düzenli bakım yapılması da ayrıca dikkate alınması gerek bir diğer konudur. Aksi taktirde bu sistemler devre dışı kalabilir.

Davlumbaz yangın söndürme sistemlerinin ayrıca açık alev görüldüğünde manuel olarak aktive edilmesi de mümkündür.

Alternatif bir tercih olarak karbondioksit (CO₂ ) gazı kullanılması durumunda çok sayıda silindir ihtiyacı ortaya çıkacaktır. Bu gazlı sistemlerin mutfak gibi dar bir alanda boşalması çalışanlar için ölümcül riskler yaratabilir. Buna karşılık, yetersiz sayıda silindir kullanımı da mevcut yangını söndürmeye yetmeyecektir.

Mutfak ve lokanta (restoran) bölümleri ayrı yangına duyarlı alanlardır. Mutfakta servis penceresi varsa yangın perdeleri ile kapatılması ve fiziki olarak diğer ortamlardan ayrılması sağlanmalıdır.

Davlumbaz Yangın Söndürme Sistemlerinin kurulması kadar, düzenli bakım ve kontrollerinin yapılması da büyük önem taşımaktadır. Uygun ve düzenli periyodik kontroller ile, davlumbaz yangın söndürme sistemleri yangın anında kayıpları en aza indirecek özelliklere sahiptir. Kurulum ve periyodik bakım işlemlerinin yetkin firmalar ve çalışanlar tarafından yapılması verimliliği arttıracaktır.

Ağırlıklı olarak mutfak çalışanlarına, davlumbaz yangın söndürme sistemlerinin çalışma prensipleri, kullanım ve davranış şekilleri spesifik eğitimlerle aktarılmalıdır.

Bu yazının başlarında da belirttiğimiz üzere; asıl hedef yangını önlemek olmalıdır. Ancak herhangi bir nedenle ortaya çıkan yangınla mücadelede başarı sağlanmasına giden en etkili yol çalışanların eğitimlerdir.

Yangın, acil durum planlarında mutlaka yer almalıdır. Buna karşılık yangın meydana geldiğinde, kimin nasıl davranacağı, nelerin yapılması ve yapılmaması gerektiği ancak ciddi ve düzenli eğitimlerle çalışanlara aktarılabilir. Yılda en az bir kere yapılması zorunlu olan Acil Durum Tatbikatları senaryoları içinde, yangınla mücadele ve yangın anındaki davranış şekillerinin anlatımı ve uygulamaları yer almalıdır.

Acil durum ekiplerinin oluşturulması kadar, verilecek eğitimler ve yapılacak tatbikatlarla, doğru davranış şekillerinin pekiştirilmesi, olası bir yangın durumunda kurtarıcı olacaktır.

Sadece iş yerlerinde değil, evlerde de mutfak yangınları ile mücadelede, uygun kapasitede ve kullanılabilir durumda bir ABC Tipi yangın söndürücünün hazır bulundurulması, sıvı yangınlarına karşı su kullanmanın dezavantajları konusunda farkındalığın arttırılması yararlı olacaktır.