Endüstrideki hızlı gelişme ve yüksek katlı yapıların yaygınlaşması, inşaat sahalarının belkemiği haline gelmiş kule vinçlere olan talebi arttırması sonucunu doğurmuş ve sektör çalışanlarının kule vinç kaynaklı iş sağlığı ve güvenliği risklerine daha fazla maruz kalması sonucu ortaya çıkmıştır.

Ağır yüklerin kaldırılması, yüksekte çalışma gibi çok riskli faaliyetleri bir arada içinde barındıran kule vinç kullanımı, iş güvenliği anlamında dikkatle ele alınması gereken bir risk grubunu oluşturmaktadır.

Kule Vinçlerin Tarihçesi

İlk olarak İtalya’da 1863 yılında pamuk fabrikasında kullanılmak üzere üretilmiştir. Bugün ise inşaat sektöründe kullanılan en önemli iş makineleri arasında sayılmaktadır. Şantiyelerde sabit ya da hareketli haliyle bina üretiminde yüklerin düşey veya yatay eksen üzerinde taşınmasını sağlayan çelik yapıdaki bir iş makinesidir. Hem uygulama kolaylığı hem de zamandan kazanç sağlayarak yapıları hedeflenen tarihte bitirme konusunda belirleyici olur.

Kule yapısı olarak sınıflandırıldıklarında kule vinçleri; tek kuleli, iç ve dış kuleli ve teleskopik kuleli olarak sınıflandırmak mümkündür.

Kule vinçler, mutlaka bu makineye ait operatörlük belgesine ve yeterli tecrübeye sahip kişiler tarafından kullanılmalıdır.

Kule Vinç Parçaları ve Kurulumu

Temin edilen kule vinçler parçalar halinde şantiye alanına getirilip tek tek birleştirilerek çalışır hale getirilmektedir.

Ancak her ne olursa olsun kule vinçlerin kurulumunda çalışılan yüksekliğin asgari 40-45 m civarında olması işin ciddiyetinin en açık göstergesidir. Kule vinçlerin kurulum çalışmaları çok uyumlu bir ekip çalışması gerektirir.

1) Kol (Bom) -2) Kol bağlantısı (Gergi Demiri)-3) Karşı kol (Kuyruk)-4) Karşı kol bağlantısı (Kuyruk Gergi Demiri)-5) Gergi direği (Kule Tepesi)-6) Kabin direği -7) Döner platform-8) Çember dişli-9) Çember dişli desteği-10) Kule (Gövde) (Mast)-11) Kule destekleri -12) Ana şasi-13) Tekerlek grubu -14) Araba -15) Kaldırma halatı -16 )Kanca bloğu-17) Kanca-18) Karşı ağırlık (Kuyruk Denge Ağırlığı)-19) Araba yürütme mekanizması-20) Araba yürütme halatı-21) Döndürme Mekanizması (Dönüş Grubu)-22) Kaldırma vinci-23) Elektrik kumanda kabini-24) Kabin-25) Ana ağırlık-26) Temel-27) Temel bağlantısı (Ankraj)-28) Ana şasi-29) Ayak blokları-30) Dönme ekseni

Kule Vinçlerin Kurulumu

Yapılacak kule vinç kurulum işleminin aşamaları aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:

• Kule vincin modüller halinde parçaları ortalama 6-7 tır ile çalışma sahasına getirilir. Mobil vinç ile sahanın kule vinç montajına en elverişli yerine indirilir.
• İnşaat firması tarafından, kurulacak vincin üreticiden alınan özelliklerine uygun altyapı betonarmesi hazırlanır.
• Altyapı üzerine vinç parçaları yeterli kapasiteye sahip mobil vinç ile teknik talimatlar doğrultusunda sırası ile yerleştirilerek, betonarme kaide ile mekanik bağlantılar yapılır ve modüller arasında cıvata-somun bağlantıları uygun tork değerlerinde sıkılarak vinç gövdesi oluşturulur.
• Taban çerçevesi üzerine marka ve modele göre miktarı değişiklik gösteren beton taban ağırlıkları uygun şekilde yerleştirilir.
• Değişik uzunlukta modüller birer birer mobil vinç ile üst üste yerleştirilerek her bir modülde dört köşede ikişer adet cıvata-somun bağlantıları uygun tork değeri ile sabitlenir.
• Ana gövde üzerine teleskop adı verilen vincin kendi kendine modül ekleyerek yükselmesini sağlayan hidrolik sisteme sahip gövde parçasının mobil vinç ile yerine montajı yapılır. İlerleyen zamanda yapı yüksekliğine bağlı olarak ihtiyaç doğrultusunda şantiye sahasında hazır bulunan modüller teleskop yardımıyla gövdeye eklenerek vincin yüksekliği kademeli olarak artırılır. Belirli bir yükseklikten sonra vincin gövdesinin salınımını azaltmak ve gövdeyi kuvvetlendirmek için inşaat yapısının uygun yerlerinden vinç-bina bağlantı kolonları yapılır.
• Gövde üzerine dönüş grubu, kabin ve kule tepesi mobil vinç yardımı il yerleştirilir.
• Kuyruk adı verilen halat tamburu ve denge ağırlıklarını taşıyacak olan parçanın montajı mobil vinç ile taşınarak ana gövdenin üzerine sabitlenen kabinin arka tarafına, iki adet pim ile sabit mafsal bağlantısı şeklinde yapılır. Ayrıca kule tepesinden kuyruğun bitimine uzanan iki adet gergi demiri pimler yardımı ile bağlanarak kuyruğu tamamen gövdenin taşıması sağlanır.
• Bom adı verilen vincin burun tarafının montajına geçilmeden ağırlığı dengelemesi için bir adet beton ağırlık kuyruk üzerindeki yerine mobil vinç ile yerleştirilir.
• Zemin üzerinde boma ait parçalar bir araya getirilerek yekpare halde mobil vinç ile yukarıya taşınır.
• Kuyruğun simetriği olarak bom kabinin ön tarafına iki adet pim ve kule tepesinden bomun ucuna uzanan bir adet gergi demiri ile bağlanır.
• Bom bağlantısının ardından vincin kapasitesine göre kuyruk üzerine betondan imal edilmiş olan denge ağırlıklarının kalan kısmı mobil vinç ile yerleştirilir.
• Kule vincin elektrik bağlantısı ve topraklama bağlantısı teknik ekip tarafından yapılıp, motorlar çalışır duruma getirilir.
• Bom üzerinde bulunan kanca mekanizmasına kuyruk kısmındaki tambur ile hareket verilen halat birbirine bağlanıp, kanca hareketli hale getirilir.
• Kumanda kabininde göstergeler, sinyaller, uyarı işaretleri, vincin kapasitesine göre belirlenmiş kaldırma, taşıma limit sistemleri gibi sistemlerin çalışıp çalışmadığı kontrol edilir.
• Kule vincin en yüksek noktasına yerleştirilen anemometre ile rüzgâr hızı ölçümleri alınarak operatör ekranına yansıtılır.
• Kule vincin tepesine uçak uyarıcı kırmızı ışıklandırma montajı yapılır.
• Periyodik bakım ve kontrolleri yapılır.
• Kullanılacak kanca, zincir, bez sapan, halat, kilit ve sepetler kontrol edilerek vinç çalıştırılmaya başlanır.

Kule Vinç Kazalarının Nedenleri

İnşaatlarda kullanılan vinçlerle yapılan çalışmalarda meydana gelen kazaların nedenleri genel olarak;
• Kapasitesinden fazla yükleme,
• Avara demirlerinde kırılma,
• Vinç kolunun kırılması,
• Vincin devrilmesi,
• Vincin elektrik akım telleriyle temas etmesi,
• Vincin kurulumu ve sökümünün uygun olmaması,
• Kaldırma ekipmanlarındaki donanım yetersizliği,
• Yükün veya vincin çalışanlara çarpması
• Kötü hava koşulları şeklinde sıralanabilir.

Lütfen Dikkat..!

Kule vinçlerin kullanılması esnasında meydana gelebilecek kazaların sonuçları çok ağır olabilir. Bu nedenle, kurulum ve söküm işlemlerinin yanı sıra, kullanımları süresince;

• Rüzgar hızına (vinç üzerinde mutlaka anemometre bulunmalı ve operatör tarafından dikkatlice takip edilmelidir.)
• Yağış durumuna (yıldırım vb. olaylar sıklıkla yaşanmaktadır)
• Sapancı ve işaretçilerin yeterliliğine
• Uygun bir iletişim kanalının sağlandığına
• Yük kaldırma alanı çevresinde gerekli emniyetin alındığına ve uyarı işaretleri ile desteklendiğine
• Kule vinç operatörünün ehil ve bilinçli ve işe uygun bir kişi olduğuna
• Yük kaldırma aparatlarının tamamının kontrol edildiğine ve yüke uygun olduğuna
• Karşı ağırlıkların uygun ve yeterli olduğuna
• Kule vinçlerin topraklamasının uygun bir şekilde yapılıp yapılmadığına dikkat edilmelidir.