İşyerlerinde çalışanların sağlık ve güvenliği büyük önem taşımaktadır. Hiçbirimiz çalışma arkadaşımızın veya kendimizin bir felakette zarar görmesine şahit olmak istemeyiz.

İşverenler tüm çalışanların can güvenliğinden birinci dereceden sorumludurlar. Bu sorumluluklarının bir kısmı da çalışanı bilinçlendirmeyi ve işyerlerinde acil durum tatbikatları yapılmasını sağlamayı içerir. Olası kaza ve felaketler için bilinçlilik sağlanmalı ve karşıt ön hazırlıklar önceden yapılmalıdır.

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun 11. maddesi bu konuda nettir. Bu maddeye göre işverenler, çalışma ortamını, ekipmanlarını ve çevre koşullarını dikkate almalıdırlar. Bu durumlarda olası olumsuz senaryoları önceden saptamaları ve gerekli hazırlıkları yapıp, önlemleri almak zorundadırlar.

Acil Durumlarda İşverenin Sorumluluğu

İşyerlerindeki çalışanların iş ve acil durum güvenliği işverenlerin sorumluluğundadır. İşverenler olası ihtimalleri önceden saptayıp, çalışanları bu konuda bilgilendirmek ile yükümlüdürler. Önceden gerekli düzenlemeleri yapan işveren, çalışanların bilgilerini taze tutmalıdır. Bir toplanma noktası belirlemeli ve noktaya hangi durumda nasıl müracaat edileceği konusunda çalışanları bilgilendirmelidir. Gerekli düzenlemelerin yapılmasından da yine işverenler sorumludur.

İşyerleri Acil Durum Yönetmeliği

Önlem ve düzenleme olarak uygulanması gereken adımlarla alakalı resmi birtakım kurallar bulunmaktadır. Resmi Gazete’de yerini almış bulunan İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik karar ve talimatlarına göre hareket edilmelidir.

Buna göre, çalışma ortamı ve kullanılan iş aletleri önceden değerlendirilmelidir. Çevre koşullarının da dikkatte bulundurulmasıyla çalışan ve çalışma çevresine tehdit oluşturacak durumlar önceden belirlenmelidir. Acil durumların hasar verici tehlikelerini önleme ve sınırlama işlevi gören tedbirler alınmaya özen gösterilmelidir. Acil durum tatbikatlarının planlaması hazırlanmalı ve düzenli olarak yapılmalıdır.

İşyerlerinde Acil Durum Tatbikatları

İşyerlerinde acil durum tatbikatları, maden işletmelerinde 6 ayda, diğer işyerlerinde ise yılda en az bir kere yapılmalıdır.

Her tatbikatta farklı bir senaryo (yangın, deprem, göçük vb.) üzerine tatbikat planlanmalı ve çalışanların farklı muhtemel acil durumlar karşısında davranış şekilleri pekiştirilmelidir.

Bir işyerindeki olası acil durumların belirlenmesinin ardından, işveren önlem ve tedbir alınmasını sağlar. İşyerlerinde tatbikatlarla ilgili olarak görevlendirme yapılması zorunludur. Örneğin az tehlikeli olan bir iş yerinde on kişiden daha az çalışan var ise, birinin arama, kurtarma ve tahliye elemanı olarak seçilmesi gerekmektedir.

Tehlikeli bir işyerinde her kırk kişi için birisi yangınla mücadele, birisi arama, kurtarma ve tahliye elemanı olmak üzere iki kişi görevlendirilmelidir. Çok tehlikeli iş yerlerinde otuz kişi için biri yangınla mücadele, birisi de arama, kurtarma ve tahliye elemanı olmak üzere iki kişinin görevlendirilmesi gerekmektedir.

İşyerlerinde bulunması gereken ve ilkyardım eğitimi almış kişilerin varlığı da bu tatbikatlarda veya olası kaza veya felaketlerde daha çok önem kazanacaktır.

Acil Durum Planları

Tatbikatlar için uygulanması gereken müdahale yöntemleri önceden belirlenmeli ve çalışanların bilgisine sunulmalıdır. Uygun tahliye düzenlemelerinin belgelenmesinden sonra, bunlar acil durum planında belirtilmelidir ve çalışanlar kesinlikle bilgilendirilmelidir. Acil durum ve tahliye yöntemleri oluştururken, ‘Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik” talimatları esas alınmalıdır.

Tahliye gerçekleştirilirken belirli kişilere refakat edilmesi gerektiği unutulmamalıdır. Tahliye sonrası malzeme sayımı yapılması konusu kesinlikle ihmal edilmemelidir.

 İşyerlerinde bulunan acil durum planları belirli aralıklarla düzenli olarak yenilenmek zorundadırlar.

• Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için en fazla 6 yılda bir,
• Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde en az 4 yılda bir,
• Çok tehlikeli sınıfta yer alan iş yerlerinde ise en az 2 yılda bir yenilenmesi şarttır. 

Tatbikatlarda Dokümantasyonun Önemi

Tüm acil durum tatbikatları, yönetmeliğin 12. maddesine göre formatlandırılıp düzenlenmelidir. Acil durum tatbikatları çalışanların bilgilerini ölçmeye ve arttırmaya yöneliktir.

Acil durum tatbikatları öncesinde çalışanlara senaryo hakkında bilgi verilir. Bilgilendirmeye göre çalışan kişi acil durumlarda ne yapması gerektiğini, nerede toplanılacağını öğrenir. Bu da ilgili çalışanın yaşanabilecek çoğu felaket ve kazaya karşın kendisini önceden psikolojik olarak hazırlamasını sağlayacaktır. Bu durum kişi sağlığını güvenceye alır ve çalışanların bilinçli davranma ihtimalini hayli arttırır.

Daha sonra senaryo çerçevesinde acil durum tatbikatları gerçekleştirilir. Yapılacak bir video kaydı, tatbikat sonrasında verilecek eğitimlerde kullanılabilir ve kimin nasıl davrandığı, doğru davranışın ne olduğu daha detaylı olarak çalışanlara aktarılabilir. Tatbikat süresinde çalışanların kendilerine verilen görevleri nasıl yerine getirdikleri, eğitmen tarafından izlenir ve tatbikatın adımları süre olarak kayıt altına alınır.