İçerikleri, “Zararlı Maddeler ve Karışımlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formları Hakkında Yönetmelik” ile belirlenen Malzeme Güvenlik Bilgi Formları, İngilizce tanımı olan “Material Safety Data Sheet” çoğunlukla, adının kısaltması olan MSDS olarak karşımıza çıkıyor.

Türkçe karşılığı “Malzeme Güvenlik Bilgi Formu” olan MSDS ile, yine Türkçe kısaltması olan GBF olarak da karşılaşmak mümkündür.

Yönetmeliğin adından da anlaşılacağı gibi, MSDS’ler, zararlı kimyasal maddeler ve karışımların depolanması, kullanılması ve/veya nakli sırasında meydana gelebilecek tehlikeleri, riskleri ve bunlara karşı alınması gereken tedbirler ile birlikte, maruziyet durumunda yapılması gereken ilkyardım girişimleri hakkında da bilgiler içermelidir.

Malzeme güvenlik bilgi formu, işletmelerde kullanılan kimyasalların kullanımı ile ilgili risklerin tanımlanması, değerlendirilmesi ve kontrolünde önemli bir rol oynar.

MSDS Nasıl Hazırlanır?

MSDS hazırlanmasında esas alınacak nokta, bir kimyasala ait Güvenlik Bilgi Formu’nun, o kimyasalı üreten firma tarafından hazırlanması ve sunulmasıdır.

Bir diğer önemli nokta da, MSDS’lerin, kullanıldığı ülkenin ve çalışanların dilinde yazılmış olmasıdır. Çalışanların farklı diller konuşan kişilerden oluşması durumunda, ağırlıklı kullanılan bir kaç farklı dilde yazılması uygun olacaktır.

Bir Malzeme Güvenlik Formu’nda yer alması gereken bilgiler şunlardır;

1. Karışımın veya Maddenin – Üreticisi veya dağıtıcı olan firmaların açık bilgileri
2. Zararlılık Tanımlamaları
3. Karışımın İçindekiler Hakkında Detaylı Bilgi
4. Maruziyet Durumunda Alınması Gereken İlk Yardım Önlemleri
5. Yangınla Mücadele Önlemleri Hakkında Bilgiler
6. Kaza Sonucu Yayılmaya Karşı Alınması Gereken Önlemler
7. Uygun Elleçleme ve Depolama Şartları Hakkında Bilgiler
8. Maruziyet Kontrolleri ve Kişisel Korunma
9. Fiziksel ve Kimyasal Özellikler
10. Kararlılık ve Tepkime
11. Toksikolojik Bilgiler
12. Ekolojik Bilgiler
13. Bertaraf Etme Bilgileri
14. Taşımacılık Bilgisi
15. Mevzuat Bilgisi
16. Diğer Bilgiler

Kimler MSDS Hazırlayabilir?

Malzeme güvenlik bilgi formlarının bir diğer amacı da, bir işletmede kullanılan kimyasal maddelerle ilgili bilgiye çabuk erişim sağlamaktır. Bir işletmede kullanılan tehlikeli kimyasal maddelerin malzeme güvenlik bilgi formlarının bulundurulması, etkin bir yönetim için en önemli unsurlardan biri olup, tam bir sağlık ve güvenlik programının geliştirilmesi için önemli bir başlangıç noktasıdır.

Öte yandan bu formların ülkemizdeki işyerlerinde Türkçe olarak bulundurulması yasal bir zorunluluktur. 

Bu bilgileri içermesi gereken Malzeme Güvenlik Bilgi Formları, TÜBİTAK tarafından akredite olmuş bilgi güvenlik formu hazırlayıcılar veya sertifikalı malzeme bilgi güvenlik formu hazırlayıcılar tarafından hazırlanabilmektedir. Malzeme Güvenlik Bilgi Formu hazırlayıcılar, TÜBİTAK tarafından akredite olan kuruluşların yaptığı sınavdan 100 üzerinden 70 almaları durumunda bu yetkiye sahip olabileceklerdir.

31/12/2020 tarihinden itibaren GBF-(MSDS)’ler, KKDİK Yönetmeliğine göre belgelendirilmiş kimyasal değerlendirme uzmanları tarafından hazırlanmaya başlanmıştır.

Güvenlik Bilgi Formları Nasıl Kullanılır?

Zararlı kimyasallara maruziyet riski olan çalışanlar için, yukarıda sayılan bilgileri içeren Güvenlik Bilgi Formları, ilgili kimyasalların ve karışımların depolanma alanlarında göz seviyesinde basılı bir şekilde bulundurulmalıdır. Basılı GBF’ler, temas ve atmosfer koşulları nedeni ile yıpranmayacak ve daima okunaklı olacak şekilde muhafaza edilmelidir. Bu amaçla laminasyon kaplama dahil çeşitli yöntemler uygulanabilir.

Yine maruziyet riski olanlara verilecek özel eğitimle, MSDS kullanımı, içeriği ve alınması gereken önlemler anlatılmalıdır.

Eğitim süresince, kimyasalın, çeşitli vücut dokularına teması durumunda ortaya çıkabilecek sağlık sorunları ve bu gibi durumlarda yapılacak müdahaleler hakkında işyeri hekiminin de katkısıyla bilgiler aktarılmalıdır.

Malzeme Güvenlik Bilgi Formu ışığında, risk değerlendirmeleri ve acil durum planlarına eklemeler yapılabilir. Maruziyeti önlemek için kullanılması gereken Kişisel Koruyucu Donanımlar önceden belirlenmeli, tedarik edilmeli ve ilgili çalışanlar teslim edilmelidir.

Güvenlik bilgi formları kimyasal ürünlerin üretici ve alt kullanıcılar arasındaki en önemli iletişim aracıdır. Bu dokümanlar sayesinde üreticiler, satıcılar müşterilerine ürünle ilgili geniş ve detaylı bilgi ulaşmaktadır.

Güvenlik bilgi formları her firmaya uygun olarak hazırlanmalıdır.

Yangın durumunda, kimyasal sızıntı durumunda, elleçlenirken, maruziyet durumunda, insan ve çevre üzerinde yaratacağı tehlikelerde neler yapılması gerektiği kısa ve öz bilgiye ulaşmak için güvenlik bilgi formlarından yararlanmak gereklidir.

E-SDS Nedir?

E-SDS, genişletilmiş bir SDS olarak bilinir. Genişletilmiş SDS (E-SDS) kimyasal güvenlik belgesidir. Standart SDS’den çok daha uzun ve detaylı olarak hazırlanmaktadır. Genel olandan daha fazla alt bölümleri olan standart bir SDS’den ve bir veya daha fazla maruziyet senaryosu / senaryoları içeren ek bir ekten oluşmaktadır.

Yılda 10 tondan fazla üretilen ve tehlikeli olan maddeler için E-SDS gereklidir.

E-SDS kimyasal maruziyet senaryoları, güvenli çalışma sınırlarını ve risk değerlendirmesi içeren güvenlik bilgi formunun daha kapsamlı versiyonudur.