İşyerlerinde hazırlanması gereken Risk Değerlendirme Raporlarının usul ve esasları, İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği ile belirlenmiştir.

Yönetmelikte de belirtildiği gibi, bir işyerindeki mevcut ve muhtemel risklerin tespiti, skorlanması, önlem ve önerilerin belirlenmesi amacıyla hazırlanan risk değerlendirme raporu, 6 kişiden oluşan Risk Değerlendirme Ekibi tarafından hazırlanmalıdır.

Ülkemizde İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili bir çok konuda olduğu gibi, risk değerlendirme faaliyetlerinin sorumlusu olarak iş güvenliği uzmanı işaret edilse de, aslında riskler işyerinde çalışanların da bire bir aktif rol oynaması gereken bir ekip tarafından hazırlanması gerekmektedir.

Türkiye’de İş Güvenliği Kültürü başlıklı makalemizde de bahsettiğimiz gibi; iş güvenliği devlet, işveren ve çalışanlardan oluşan bir piramittir ve iş güvenliği uzmanı, aldığı eğitimden dolayı, işyerlerindeki tehlike ve riskleri analiz ve tespit etmek, bunları da yönetmeliğin verdiği görevle, işverene bildirmekle yükümlüdür. Yine eğitimi gereği, alınması gereken önlemleri de sunma ve işverene iş güvenliği konusunda danışmanlık yapma misyonu taşır.

Genel ve yanlış algı olarak, bakanlık iş müfettişleri dahil, işyerlerindeki risk değerlendirme faaliyetlerinin muhatabı olarak sadece iş güvenliği uzmanının alınması, 6 kişilik risk değerlendirme ekibi üyelerinden biri olan iş güvenliği uzmanını bu konuda da hesap sorulacak kişi konumuna getirmektedir. 

Risk Değerlendirme Ekibi Kimlerden Oluşur?

İlgili yönetmeliğin belirlediği şekilde Risk Değerlendirme Ekibi aşağıdaki katılımcılardan oluşturulur ve birlikte görev yapmaları, uygun ortam, alet, donanım ve imkanın sağlanması işverence sağlanır.

1- İşveren veya Vekili

Risk değerlendirme ekibinin başında, işyerinde risk değerlendirmesi yapılması için gerekli çalışmaları yapmak, yaptırmak, uygun ortam ve donanımı sağlamakla görevli kişi olarak işveren yer alır. İşveren tarafından, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili kendisini temsil etme hakkı noter onaylı olarak tanımlanmış kişi, işveren vekili olarak risk değerlendirme ekibinde yer alabilir. Vekaleten de olsa, risk değerlendirmesi de dahil olmak üzere, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili tüm faaliyetlerde işverenin taşıdığı tüm sorumluluklar vekile de verilmiş olacaktır.

2- İş Güvenliği Uzmanı

İşyerinde firmanın kendi bünyesinden veya hizmet alınan kurumdan bakanlık nezdinde ataması yapılmış iş güvenliği uzmanı, risk değerlendirme ekibi üyelerinden birisidir. Risklerin kategorize edilmesi, risk değerlendirme yönteminin belirlenmesi, mevcut durum ve alınması gereken tedbirlerin tespiti ve önerisi gibi konularda işverene danışmanlık yapmak üzere ekipte yer alırlar.

3- İşyeri Hekimi

İşyerinde, çalışanların sağlığını olumsuz etkileyebilecek, yapılan işin doğasından kaynaklanan mevcut ve muhtemel sağlık risklerinin tespiti ve alınacak önlemlerin belirlenmesi, işe giriş ve periyodik sağlık kontrollerinin planlanması ve takibi gibi işçi sağlığı ile ilgili konularda, özellikle koruyucu hekimlik kavramı çerçevesinde işverene danışmanlık yapma görevi işyeri hekimine aittir.

4- Çalışan Temsilcisi

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve yönetmeliklerle belirlenen koşullarda, çalışanlar arasından seçilen (veya atanan) çalışan temsilcileri, işi yürüten ana unsur olan çalışanların karşı karşıya oldukları olumsuzlukları ve riskleri yerinde en iyi şekilde gözlemleyebilecek kişilerdir. İşveren ve çalışanlar arasında bir köprü görevi yürüten çalışan temsilcileri, risk değerlendirme ekibinin en önemli ve işlevsel olması gereken bileşenleridir.

5- Destek Elemanı

Atamayla belirlenen ve asli görevi çalışan temsilcisine (veya temsilcilerine) iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda yardımcı olmak olan destek elemanları, yine işyerindeki tüm çalışanların fikirlerini ve şikayetlerini, risk değerlendirmesinde detay noktaları risk değerlendirme ekibine aktarmak, risk değerlendirmesi sonuçları hakkında çalışanlara bilgi vermek ve yardımcı olmak gibi görevler üstlenirler. İşyerinde yönetim ve çalışanlar arasındaki bir konumda bulunan destek elemanları, risk değerlendirme ekibinin doğal bir parçasıdır.

6- Bilgi Sahibi Çalışan

İşyerindeki tüm çalışanların genel şartlar, riskler, alınması gereken tedbirler ve uyulması gereken kurallar gibi konularda bilgi sahibi oldukları kabul edilse de, işyerinde çalışmış olduğu toplam süre, bu çalışılan sürede işyerine özgü koşullar hakkında edinilmiş tecrübe, işe ve işyerine hakimiyet konuları göz önünde bulundurularak, işyerinin kıdemli çalışanları arasından belirlenen bir diğer isim de, risk değerlendirme ekibi içinde bilgi sahibi çalışan sıfatı ile yer alır.

Yine ilgili yönetmelik uyarınca, gerektiğinde işveren, risk değerlendirme ekibine destek olmak üzere dışarıdaki kişi veya kuruluşlardan takviye yapabilir.

Bu ilave desteğe rağmen, her işyerinin kendisine özgü riskler ve koşullar içerdiği unutulmamalıdır. Bir işyerindeki mevcut ve olası riskleri en iyi bilecek kişiler, o işyerinde görevli olan çalışanlar ve yöneticilerdir. 

Tam da bu nedenlerle, bir işyerindeki risk değerlendirme ekibi, o işyerinde çalışan kişilerden oluşturulmalı, tarafsız ve bağımsız olarak görev yapmaları sağlanmalıdır.